Селото Гопеш, Битолско, кое може да се најде и на античките карти, а својот процут го доживеало во периодот од 1700 до 1900 година, денес повторно заживува и се обидува да си го врати некогашниот сјај. По неколку децении пауза, гопешани денес гордо се враќаат во селото и забрзано ги обновуваат куќите. Некогаш едно од најбогатите села, Гопеш било познато по театарот, корзото и по најголемата црква на Балканот.

Гопешани не можеле да живеат без драмската уметност и ја сметале за култура без која човековата забава би била празна. Таа уметност во Гопеш се учела уште од мали нозе. Претставите на драмските групи биле на високо ниво, со кулиси што се менувале по секоја слика и секој чин. Обично се изведувале во грчкото училиште во Гопеш, каде што имало голем салон.

- Во големиот расцут на Гопеш, во 1750 година, бил формиран Гопешкиот театар. Првата претстава што тој наш театар ја одиграл точно пред 252 години била "Тартиф" од Молиер. Се играле и други негови дела: "Мизантроп", "Скржавецот", "Сосила лекар", "Школа за жени", како и дела од други европски драмски автори. Имало и двајца славни комичари, Гаљо и Пасо, кои откако ќе ја завршеле својата абаџиска работа и во празничните денови ги играле нивните комедии. Тие и самите создавале текстови според актуелните настани од тоа време. Постарите гопешани се сеќаваат на последната аматерска група, која ги играла драмите "Моравка", "Света Гора" и други, и на последните актери од Гопеш: Никола Падори, Коста Ѓулумила, Јордан Христа, Илија Христа, Петра Михи, Љубица Христа, Еленица Катаробе и други. И денес се живи внуците на овие актери, кои кажуваат дека тие играле до почетокот на Втората светска војна. Во Гопеш се негувала и музиката, постоело училиште за танци. Песните најчесто се изведувале со кларинет, гитара, прим и со виолина. Откако еден гопешанец од Америка донел инструменти бил формиран гопешкиот градски оркестар, кој свирел во посебни пригоди, а во него имало и жени. Гопешани имале свој танц, "кадрил", кој гостите во селото не можеле да го играат оти не го знаеле - раскажува Христаки Стерјадовски, претседател на Месната заедница во Гопеш.

Годинава на Илинден, по цели 252 години, симболично се обнови славниот гопешки театар, а в година се планира да се одржи европски влашки театарски фестивал.

- Пред црквата "Св. Сотир", по пауза од речиси 65 години, се изведе пиесата "Вујко Нидо се кара со виновниците", со што одбележивме два и пол века од основањето на гопешкиот театар. Оваа пиеса ја изведоа актерот и режисер Тома Јанаки од Букурешт и неговите колешки - вели Стерјадовски.

Селото Гопеш се среќава во античките карти под името Лакурија или Кај коријата. Во двата златни века за Гопеш во селото-град имало 900 куќи и 5.000 жители. Немало неписмен човек, имало дури 74 интелектуалци со високо образование, од кои повеќето биле учители и професори. Имало меани, гостилници, бакалници, фурни, чевлари, берберници, градски пазар, кој работел во вторник и во петок. По улиците имало калдрма и улично осветление. Секоја вечер имало корзо.

- Во Гопеш бил сместен Штабот на германска дивизија од Првата светска војна. Германците инсталирале термоцентрала на дрва и го осветлиле селото уште во 1914 година. Тие изградиле и болница, а од 1918 година Гопеш имал и детален урбанистички план. Од петте училишта, три биле влашки, а две - грчки. Во селото живееле главно Власи, а секој дојденец морал за 2 до 3 месеци да научи влашки јазик. Во 1879 година гопешани ја завршиле изградбата на црквата "Св. Сотир", посветена на празникот "Преображение", кој се слави на 19 август. Таа црква тогаш била најголема на Балканот. Во неа служеле влашки и грчки владици и шест попа - тројца Власи и тројца Грци. Еден ден се служело на влашки, друг на грчки јазик. Но, еден ден двајцата владици, сите попови и верниците се скарале, па дури и се испотепале пред црквата зашто не можеле да се договорат кој прв да служи. Тогаш владиците проколнале: "Гопешани, аир да не видите и од 900 куќи да дојдете на девет". Последниот жител го напуштил селото во 1970 година. Денес се обновени 50 куќи, а има 200 жители. До црквата градиме нови конаци со 50 легла, кои ќе бидат готови в година - вели Стерјадовски, кој додава дека Гопеш повторно се издигнува од пепелта.

Селото, на надморска височина од 1.140 метри, е погодно за селски туризам, пчеларство, сточарство. Гопешани веруваат дека повторно ќе ја вратат бројката од 900 куќи и 5.000 жители оти клетвата на раскараните владици важела само еден век.