Букурешт 1913 и окупација над Македонија

Boogie напиша: Ох мори муко Бугарска - негирање ти е вродено Ајде еве ке ти одговорам : Иван Хаџи Николов, виден македонски деец, во своите ракописни мемоари изнесува суштествени податоци за преземањето на иницијативи во основањето на македонската револуционерна организација во 1890-1892 година. Гледиштата на Хаџи Николов, изнесени во неговите „Мемоари" се мошне интересни за периодот спроти основањето на револуционерната организација. Во ни среќаваме интересни сведоштва и за активноста на Гоце Делчев. Од „Мемоарите" се даваат изводи од разговорот помеѓу Иван Хаџи Николов и Коста Шахов, истакнат македонски деец, прв претседател на „Младата македонска книжовна дружина", соработник на „Лоза", редактор на повеќе весници („Македонија", „Глас македонски", „Борба" и др.),. Се бара авторитетно лице кое ќе застане на чело на организацијата Во јули 1892 година дојдов во Софија за да побарам преку Коста Шахов, кој издаваше македонски весник, едно авторитетно лице, Македонец, кој ќе дојде во Солун и ќе застане на чело на револуционерната организација за ослободување на Македонија. Откако ме ислуша, К. Шахов ми рече: разбрав што сакаш, но не можеш да го најдеш тука бараното лице. Тука сите се шмеќари, само зборуваат, а кога ќе дојде за рабoта, ги нема. Тука има само едно лице со кое можеш сериозно да зборуваш по македонското прашање. Тоа е јункерот Гоце Делчев... Се согласивме со'Коста Шахов да му соопшти на Гоце дека сакам да се видам со него и в недела во два часот попладне да се сретнеме кај Шахов. Во определеното време јас отидов во печатницата на Коста Шахов и таму ги затеков двајцата. За да разговараме послободно, предложив да отидеме во Борисовата градина ( парк во Софија) и таму, во некој оддалечен крај, да разговараме. Планот на основање на револуционерната организација: 1. Организацијата да се основе во Македонија, а не во Софија, бидејќи основана во Софија и раководена од Софија, Србите и Грците ќе ја1025 третираат како измислица на бугарската влада, ќе основаат и тие такви организации и од нашата организација нема да излезе ништо. При тоа таа треба да биде тајна. 2. Основачите да се Македонци, чесни, да имаат добро име и да живеат во Македонија, за да бидат постојано во контакт со населението во Македонија, да бидат и тие изложени на истата опасност на каква што ќе бидат изложени нивните следбеници, преку кое полесно ќе ја спечалат и довербата на населението. 3. Паролата треба да биде автономијата на Македонија. Нашето барање треба да се потпира врз член 23 од Берлинскиот договор за да се надеваме на успех. Да постигнеме автономија на Македонија, значи да ја откинеме не само од Турците туку и од Србите,Бугарите и Грците. Оцртани еднаш границите на автономна Македонија, Србите и Грците не ќе можат да бараат делови од неа, додека ако посакаме присоединување на Македонија кон Бугарија, Србите и Грците ќе посакаат и тие делови од неа. Нашата задача треба да биде да ја спасиме Македонија цела, а тоа може да стане само преку автономна Македонија. 4. Организацијата треба да биде самостојна и независна, да нема никакви врски и ангажмани со владите на соседните држави, за да не и влијаат и да не ја обвинуваат дека е орудие на некоја од тие влади и со тоа да предизвика противдејство од страна на другите соседни влади. 5. Од Македонците во Бугарија и од бугарскиот народ ќе бараме морална и материјална поддршка, без при тоа да ни се мешаат во работата. По четиричасовно опсудување К. Шахов и Г. Делчев го прифатија планот. Гоце рече: „Слушај, г. Хаџи Николов, толку време минало, нека мине уште една година. Јас в година го завршувам военото училште и ќе ме произведат за офицер. Ќе подадам оставка на офицерството, ќе дојдам во Солун и ќе ја основаме револуционерната организација. Откако ќе почнеме да работиме, ние ќе спечалиме авторитет и нема да има потреба да бараме друго авторитетно лице." Гоцев лист 1/1 (1933), 8; Гане Тодоровски, Формирањето на ВМРО според ракописните мемоари на Иван Хаци Николов. - Разгледи XI / 10 (1969), стр. 1072-1074.

Накај ноември учителите, родум од Бугарија, поднесоа молба до директорот, да им се дозволи да се хранат во пансионот, при што да си ја плаќаат храната. Им се дозволи. Хранејќи се заедно бев сведок на нивните постојани префрлувања на сметка на македонските Бугари, обвинувајќи ги за слаб патриотизам - „ќе ми дајш пари, ќе се чинам Бугарин“ и сл. на тоа. Јас им ја истакнував борбата на македонските Бугари против туѓите пропаганди, која борба е поинтензивна и поголема одошто е борбата на Бугарите од другите бугарски географски области, Добруџа, Мизија и Тракија, туку тие постојано продолжуваа да ги исмејуваат своите југозападни сонародници, чии деца беа повикани да ги обучуваат и воспитуваат.

Еден ден бевме излегле крај морето, да пиеме кафе во кафеаната „Белви“. В. К'нчев беше многу зборлест, и меѓу другото во своите прикажувања рече дека тој дошол за учител во Солун, за да ја побугари Македонија. Тоа беше претерано и силно речено. Му приговорив дека не бива да зборува така и да се натценува себеси, бидејќи Македонија одамна е бугарска и дека македонските Бугари одамна водат борба против рутината; нејзе и` е потребна просвета што треба вистински да ја шират сите учители и духовници. К'нчев се почувствува засегнат и оттогаш почна да ме мрази, се` дотаму што по 5-годишно заедничко учителствување во солунската гимназија, ме натера да се откажам од надгледништвото, а потем ме пријави во Егзархијата, да ме преместат во гр. Серез, каде не отидов и го напуштив учителствувањето.

Од 1888 година српската пропаганда во Македонија ја засили својата активност и почна да врши атаки дури и во солунската гимназија. Со давање пари и големи ветувања српските агитатори успеаја да заблудат околу 40 мина ученици од гимназијата, и да ги испратат во Белград, кои по едногодишен престој таму, избегаа во Софија. Истата пропаганда растураше улавски големи пари, за да отвора српски училишта насекаде низ Македонија, поткупувајќи по неколцина продажни луѓе од секое населено место. Турската влада и Цариградската патријаршија беа во нејзина служба. Знаејќи дека во Македонија нема Срби, ваквата активност на српските агенти многу ме лутеше. Во барањето на средство за спротивставување на таа пропаганда, дојдов до заклучокот, дека само една тајна револуционерна организација ќе може да го пресече патот на туѓите пропаганди во Македонија, и дека таа ќе обезбеди основа за запазувањето на бугарштината во Македонија, како и тоа дека таа ќе помогне дури и за стопанското засилување на нејзиното население. Ва своите размислувања за основање на револуционерна Организација јас предвидував дека ќе наjдам на пречки од луѓето на Егзархијата, и од самата неа што и самата во црковно-училишното дело спроведуваше централистичка политика: таа ги назначуваше и ги отстрануваше учителите и архиерејските намесници. Поради тоа почнав да барам сомисленици меѓу учителството и граѓанството, што имаа децентралистички погледи спрема нашето црковно-училишно дело. Во тоа време такви најдов во лицето на Петар П.Арсов и Цонев, а подоцна и д-р Хр.Татарчев, школски ценет лекар. На други колеги родум од Македонија, не сметав, познавајќи ги нивните гледишта и нивните карактери.