Писмени состави,семинарски...

EVE NESTO ZA SERDAROT SE NADEVAM KOLKU-TOLKU KE TI POMOGNE ...


Сердарот (на грчки: Ο Αρμάτωλος) е најпознатото дело на македонскиот поет и преродбеник Григор Прличев. Делото е напишано во 1860 година, а на 25 март истата година тоа учествува во натпреварот за најдобра поема на грчки јазик (што секоја година се одржувал во Атина), и ја добива наградата „Ловоров венец“, како и парична награда. Поради силниот впечаток што ја оставила оваа поема, Прличев бил наречен „Втор Хомер“. Наградата не останува долго во негови раце, затоа што одбива да се изјасни како Грк, и да ја прифати стипендијата за студии во Берлин или Оксфорд.

За успехот што го направил со Сердарот, Прличев во својата Автобиографија, ќе каже: "... тогаш усетив во мене неописиво волнение, какво што никогаш не сум осетувал. Тогаш никој не би ме познал: бев надвор од себеси. Очигледно, мој беше венецот".

Поемата е оригинално напишана на грчки јазик, под насловот О Арматолос (Ο Αρματωλος), но при крајот на животот Прличев ќе направи обид да ја преведе на македонски јазик. Единствениот зачуван дел од авторовиот превод се следниве стихови (се гледаат јасни отстатоци од старословенскиот јазик):

    


Карактеристики на делото

Во основа, во Сердарот се раскажува за смртта на македонскиот херој Кузман кој ги заштитувал селаните од бандите на Гегите. Дејството во оваа поема се случува кон средината на 19 век, век во западна Македонија, односот регионот помеѓу Галичник, Река (област), и селото Стан.

Сердарот е средно голема епска творба, составена од 8 песни. Тоа е поема, што значи дека во неа може да се најда и лирски и епски моменти. Всушност, се раскажува во стихови, на еден живописен, својствен на Прличев, поетски стил.

Содржина

Поемата започнува со опишувањето на мајката на Кузман, Неда, која замислено седи на прагот од куќата и го очекува својот син да се врати од планина. Гегите го носат мртвиот Кузман и се слушаат "пискотници од Галичник во Река" (алузија на жалоста на народот):

    Пискотници се слушаат од Галичник во Река.
    Што тешка несреќа ги збра,
    и мажите и жените та гласи тажна ека
    и навева сал коб и зла?



Мајката Неда која нестрпливо го очекува Кузман да се врати и кога ги слуша пискотниците се запрашува што се случило, а веднаш потоа помислува и на најлошото. Четворица Геги го донесуваат мртвото тело во куќата, и тензијата на Неда прераснува во меланхолично оплакување на синот. Таа сака да им се одмазди на оние што го убиле, но сепак вели дека сеуште не е момент. Самите Геги кои заедно со разбојникот Махмуд го убиле Кузман, со восхит и почит раскажуваат за неговото јунаштво. Тие и велат на Неда дека везден и да плаче, тој нема да се врати, но сите ќе се сеќаваат на неговите дела. Поради преголемата љубов на свршеницата Марија кон него, таа се заветува дека нема да заљуби друг маж и станува калуѓерка.

Уште како ученичка го преименував во Чорбаџи Давадос и сега ми е мнгу тешко да го именувам како Теодос.
Да се отсликува ликот на Теодос значи да се направи серија на лица од грдаската аристократија, богати, пораснати во услови малку поинакви од обичните луѓе. За нивниот лагоден живот се грижеле момоци и слугинки. Чорбаџи Давадос овие вредни работници полни со дух ги третирал како нешто пониско од себе.Неговата џангрлива природа секогаш искажувала незадоволство од сите завршени работ. навикнати на неговата џангрливост членовите на неговиот дом а и негоите слуги навикнале да биде се како под конец, да штедат односно од едно да прават две. Комичноста почнува кога неговиот пријател (Арсо ) мислам дека беше, наумил да го симне од пиедесталот на кој сам Давадос се качил и да го направи цигански кум. знаејки з аусталените навики на овој циничен, скржав џангрлавец чорбаџија му мести средба со разиграната циганска тајфа која бара кум денот кога чорбаџијата оди да види каков род ке му роди лозјето.
Сценариото тече како подмачкано, Давадос паѓа во мрежата и така станува цигански кум.

Ај нешто уште некој. Јас толку се сеќавам

Одамна ја немам читано ама колку што памтам спаѓа во видот љубовни песни во која поетот ја опева својата љубов спрема момата Бисера.
Бисеро моме Бисеро
што носиш бисер на грло
твоето грло убаво и од дребниот бисер
илјада пати поубаво
Во оваа строфа поетот ја прекорува Бисера зошто носи бисери на вратот кога таа е поубава од нив а и нема потреба да ја истакнува својата убавина со украси.
Втората не ј памтам цела ама знам дека нешто беше околу покривањето на грлото со бисери бидејки тој не сака бисери да бацува туку момински грло бело.
И во третата строфа нешто беше за мажачка, спремање дарови.
Го памтам ова
Јас не сакам бисери за дарови туку ја сакам мома Бисера.
Тука ја опева својата искрена љубов кон мома Бисера. И кажува дека материјалните добра (бисерите ) не му значат ништо, дека неговата љубов и чиста и искрена.
Толку памтам

Likot na Kuzman Kapidan vo poemata Serdarot

EVE NESTO NABRZINA

Neg i poz osobini so koi se odlikuvaat lugeto, sekoj covek sekoj od nas gi karakteriziraat lugeto kako razumni sustestva.Edna od negativnite karakteristiki so koi se karakteriziraat lugeto e i zavista. Zavista kako osobina e najdobro pretstavena vo deloto Slovo zaradi zavist- napisano od J. Kr4ovski. Spored nego zavista e loso, odbivno i pogubno 4uvstvo. 4uvstvo koe e izvor na sekoe zlo, prokletstvo koe na momenti vladee so svetot, i na neboto i na zemjata. Vo ova slovo avtorot ni kazuva kako nastanala taa i koi se posledicite od nea. Spored legendata taa se pojavila na neboto megju angelite.1 angel koj svetel kako sonce mu zavidel na boga na negovata mok no bidejki taa ne mozel da ja ima se pretvoril vo gjavol. Za kazna se nasol vo pekolot. Taka se raga zavista koja ne miruva . Gavolot im zavidel na Adam i Eva se pretvoril vo zmija i ja nagovoril Eva da zeme od zabranetoto ovosje - jabolknicata. Za kazna ja izgubile besmrtnosta. Vo zavrsniot del se kazuva za posledicite od nea. Se kazuva deka taa nosi samo bolka i stradanje. Bolka koja e tesko izleciva i stradanje koe moze da bide vecno. Site se prasuvame zosto se javuva ova cuvstvo. Mozebi odgovorot nikoj ne go znae, ne go znael i nikogas mikoj nema da go doznae no se nadevame vo idnina zavista ke postoi pomalku, tolku malku sto1 den celosno ke iscezne a so toa i svetot ke stane podobro mesto za ziveenje.


PS: ova e spored deloto na J.Krcovski

ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ
Гоце Делчев е роден 23 Јануари 1872 г. во Кукуш.По завршеното основното училиште  во родното место, тој образованието го продолжил во Солун во егзархиската школа. Во Солун тој добил можност да се запознае со голем број на луѓе кои живеело со духот на револуцијата, Македонското ослободување и патриотизмот. Со неговиот карактер и интерес Делчев брзо станал член на тајните кружоци, а потоа и претседател на еден од нив.
По завршувањето на училиштето во Солун, образованието го продолжил во Софија во военото училиште. Иако животот таму бил построг, неговиот интерес кон Македонија останал силен.Своето слободно време го користелк се подобро да се запознае со тематиката и негови истомисленици, посебно прогресивните мислители. Не му биле непознати идеата за народноослободителна борба . Оваа атмосфера му била позната уште во Солун, но тука имал можност поконкретно да се запознае со неа.
Во Софија се запознал со основачот на македонската социјалистичка група Васил Главинов. Социјалистичките идеи му биле блиски, и во нив го гледал спасот за македонскиот народ. Поради своите убедувања, на 24 Септември 1894 г. Гоце Делчев бил избркан од академијата под обвинение дека е социјалист.
По исклучувањето од академијата, тој заминува за Штип, каде станува учител. Понесен од идеате за ослободување, тој веднаш се приклучил во ВМРО. Во својата втора година, во Организацијата се случило големо нешто, Гоце Делчев влегол во Организацијата.
До влегувањето на Делчев во Организацијата, примањето на нови членови се одвивало само со бирање од побогатите градски класи. Сето тоа одело премногу споро и се одвивало само во неколку града во Македонија. Било потребна промена доколку Организацијата сакала да опстане.
На тие потреби одговорил Делчев.Уште во првите денови на неговиот престој во Штип, Делчев вниманието го свртел кон селската маса. Ја отфрлил практиката  да им приоѓа на луѓето поединечно, и енергично се фрлил во ширењето на идеологијата на ВМРО. На луѓето им приоѓал смело, отворено и
со доверба.Тоа го подигало самочуството и редовите на ВМРО брзо се ширеле. Црковните дворови и неделните вечерни училишта се покажале плодно место за регрутирање на нови луѓе. Летните распусти биле можност да се допатува до подалечните села. За упатување во тајните на движењето се користело примерите на соседните народи, а често се употребувале и како пример големите сили.
Оваа практика веднаш родила со резултати. Организацијата ги прескокнала градските ѕидишта, и ја опфатила целата штипска
околија. Продрела и до соседните поголеми центри Виница и Радовиш. Штип станал центар на револуционерната практика и пропаганда. Овде се сретнале и двете најголеми личности на ВМРО, Гоце Делчев и Даме Груев. Едниот отворен, искрен, дружељубив, простосрдечен, што горел во револуционерен оган, а другиот систематичен, одмерен, трпелив, истраен, логичен. Нивната средба имало големо значење за понатамошниот развој на ВМРО.Тука се градела стратегијата и тактиката за понатамошните револуционерни дејности.Делот од вниманието било насочено кон матрејалните проблем и на револуционерната дејност. Овде  се вовел нов метод на регруитирање кој подоцна се прифатил во сите окрузи на ВМРО.
Истоивремено со растењето на ВМРО, Делчев работел и на создавање на канали за транспорт на луѓе и средства се до Ќустендил во Бугарија.За успешност на пунктовите, одговорноста била предавана на локални луѓе како Никола Зоографски во Ќустендил, Никола Малешевски во Даушница и др. Отворени се канали за Разлог, Џумаја, Царево Село ид р. Каналите станале главни трансмисиони средста на Организацијата.
Гоце Делчев својата сериозност во борбата за слободна Македонија ја покажал со убедувањето дека Организацијата треба да излезе од своите тесни националистички рамки ид а се отфори за сите поробени. Тој со многу револуционеи ( 16 истакнати) го свикале  Солунскиот Конгрес во 1896 год. Заедно со Пере Тошев, Даме Груев, Ѓорче Петров, Петар Поп Арсов, Иван Хаџи Николов, Христо Матов и други истакнати дејци извршиле анализа на досегашните активности. Гоце Делчев и Ѓорче Петров биле задолжени да изработат проекти за Устав и Правилник на Организацијата. Посебно место му се дало на принципот на истакнување дека Организацијата се бори за слобода на сите без разлика на вера и националност. Се донела одлука Македонија да биде поделена на 6 револуционерни окрузи а центар да биде Солун.
Голем проблем за развивањето на револуционерното движење било и вооружувањето на Организацијата . Од почетокот овие револуционери се надевале на помош од бугарската војска, но на крај сватиле дека изворите на финансирање  мора да ги бараат меѓу богатите и влијателни православни луѓе ширум Македонија.  Таква  одговорна задача му била доверена токму на Гоце Делчев. Тој со својата чета ја започнал мисијата на собирање средства за оружје. Овој способен револуционерен теоретичар и практичар со својата умешност успеал за кратко време илегално да ја прошета Македонија од Пирин до Битола, од Солун до Скопје . Неговите индивидуални методи во собирање средства за оружје оделе дотаму што не презал и од
организирање отмици на  бегови за кои се барало откуп. Неговата максима била дека само добро организиран и вооружен народ може да се избори за својата слобода. Ова негово убедување не го делеле многу негови соборци. Подбуцнати и потпомогнати од врховистите многу членови на Организацијата биле убедени дека во Македонија треба веднаш да се дигне востание. Гоце Делчев бил против таквото брзање. Со своето остро спротивставување на таквите размислувања и ставови станал камен сопилник на врховистите. Масовно почнале да размислуваат за негова ликвидација. На три месеци пред подигањето на Илинденското востание успеваат во тоа. На 4 мај 1903 година Гоце Делчев бил во село Баница. Предаден на турскиот аскер, загинал во опколеното село во нерамна борба.
Неговите посмртни останки 43 години по неговата смрт, во 1946 година биле пренесени во неговата слободна татковина, во Скопје во црквата Св. Спас.

ПЕТАР ПОП АРСОВ

    Петар Поп Арсов е основоположник на Македонската Револуционерна Организација, повеќе годишен член на Централниот Комитет на Тајната Македонско-Одринска Револуционерна Организација (ТМОРО), задрграничен претставник на огранокот на Организацијата, како и автор на една забележиелна книга, со цел да ја разоткрие штетната Бугарско-егзархиска политика во Македонија. Тој е исто така истакнат деец на Македонската Револуционерна Организација.
    Роден е во 1868 година во село Богомила, Велешко. Се школувал во родното село, а продолжил во Солун, Белград и Софија, каде што ја организирал познатата “ Млада македонска книжевна дружина” во која освен него учествувале и Даме Груев и Пере Тошев. Ова друштво се залагало за афирмација на македонската самобитност, односно биле против туѓите пропаганди во Македонија. Петар Поп Арсов работел како учител во Скопје, Солун, Прилеп и во  Штип. По Виничката афера во 1891 година бил затворен. По излегувањето од затвор земал активно учество во работата на Рилскиот конгрес.
    На овој конгрес тој најтесно соработува со Јане Сандански. Неговата книга “Стамболштината во Македонија и нејзините  претставници “ е објавена во Виена во 1894 година. Книгата ја објавува под псевдонимот Вардарски. Во својата книга тој јасно ја отсликува и разобличува непријателската улога на Бугарската Егзархија спрема македонскиот народ. Во неа меѓу другото тој пишува:
    “Тој тиранин (мисли на Стамболиев, претседателот на бугарската влада) за задоволувањер на својата жед за власт посака да се послужи и со училишното дело во Македонија. Тој блудник, се поигрува со честа, со животот и имотот на своите сонародници во кнежевството (Бугарија), па посака истото да го стори и со нас Македонците, за во сопствената наша татковина Македонија ...
    Нашите вековни господари никогаш не задирале во нашето општинско самоуправување. Макар и под грчките владици, во општините нашиот народ бил слободен во издржувањето и уредувањето на училиштата, црквите, манастирите и во други народно-општествени прашања. Тука во тоа свето гнездо, народот се воспитувал во општественост, во хуманизам и на својот му давал повозвишен éлан, престанувајки да се грижи само за својот личен опстанок. Тука, во тој наш единствен наш Парламент, се чувал и се зајакнувал стариот словенски демократски дух на нашиот народ- основата на патријархалниот словенски свет. И токму таа наша (македонска) општина- единствената народна установа  ја зачува нашата национална и човечка физономија низ петсто годишниот период. Егзархијата, со секакви средства, сака да ја претвори во нула нашата општина, да ја задуши, да го задуши народот !
    Може лид а има поголемо злосторство од тоа?
-    Кој ти ги извади очите?
-    Брат ми!
-    Затоа толку длабоко ти ги извртел!
Токму таква е нашата положба: ни даваат пари за да не убијат.
Најважните служби владици, директори, учители и т.н.  Егзархијата им ги доверува на Бугари и од егзархиски служби ги остранува совесните Македонци. За да бидат изгонети од родната земја против нив се користат сите дозволени и недозволени средства...”
Петар Поп Арсов е ден од основачите на ВМОРО и блескаво ја завршува поставената задача. Тој како член на Младата македонска книжевна дружина се борел заедно со другите револуционери за слободата на Македонија. Во 1892 година дружината започнала да го издава списанието Лоза. Отами членовите меѓу кои бил и Петар Поп Арсов биле наречени лозари. Во списанието се пишувало со големи отстапувања од бугарскиот јазик односно на македонски јазик.
Лозарите, се стремеле македонскиот јазик да го издигнат на степен на литератутен јазик. Главна цел им била да го засилат националното сознание кај Македонците ид а ја потикнат борбата за ослободување на Македонија. Затоа тоа енергично ги разобличувало тогашните пропаганда на буржоазијата на соседните земји. Движењето на лозарите предизвикувало негодување и гнев во редовите на бугарската буржоазија. Тие биле остро напаѓани. Поради тие причини тие престанале да го печатат списанието.
Петар Поп Арсов како член на ТМОРО е познат по тоа што во 1894 година го напишал и Уставот на ТМОРО. Во него тој истакнува дека Организацијата се бори за Автономна Македонија во рамките на Турската империја, секако во почетокот тоа било преодна фаза, до конечното ослободување од Турција и создавање своја сопствена држава.
Петар Поп Арсов по Балканските војни, особено по Првата светска војна, односно по поделбата на Македонија емигрира во Бугарија. Разочаран по целата своја макотрпна работа се повлекува од јавниот живот.
Умира во 1941 година недочекувајки да ја види слободна својата родна земја.